Đâu là các hoạt động vui chơi thú vị cho con khi ở nhà?

Gia đình tôi áp dụng phương pháp giáo dục sớm (Early Childhood Education), và có sự tham khảo kết hợp nhiều phương pháp giáo dục tương tự như Montessori, Reggio Emilia, phương pháp dạy con của người Do Thái… tất cả đều hướng đến mục tiêu chung là giúp con tự tin khám phá thế giới và phát triển năng khiếu tự nhiên. Cho nên tôi xem những hoạt động vui chơi của con ở nhà có vai trò vô cùng quan trọng, bởi vì phần lớn thời gian con sinh hoạt và sống ở trong ngôi nhà. Nếu bạn đang băn khoăn “Ở nhà cho con chơi gì?” thì có thể tham khảo gợi ý “Đâu là các hoạt động vui chơi thú vị cho con khi ở nhà?” dưới đây.

Đâu là các hoạt động vui chơi thú vị cho con khi ở nhà?

Mục đích của các hoạt động vui chơi tại nhà.

Tâm lý chung của các bậc phụ huynh đang nuôi con nhỏ là gì? Chúng ta sợ con đau và gặp nguy hiểm, sợ con làm hư hỏng đồ dùng trong nhà, sợ căn nhà sẽ trở nên bừa bộn, sợ mất thời gian sắp xếp và dọn dẹp. Còn trẻ con mong muốn điều gì? Là thứ gì cũng mới lạ khiến cho con thích thú, con muốn được khám phá, muốn được làm giống như người lớn. Vì thế mà những gia đình có trẻ con thường rộn ràng bởi tiếng cha mẹ la mắng con cái nhiều hơn là tiếng cười của trẻ con. Người lớn luôn phải để ý trông chừng, con đụng vào thứ gì cũng cản “Không được sờ vào cái đó!”, “Con bỏ tay ra khỏi đó ngay!”, “Trả cái đó về chỗ cũ mau lên!”, còn con thì càng cấm càng tò mò nhưng không biết làm thế nào mới đúng mới vừa ý người lớn. Cho nên mục đích của các hoạt động vui chơi tại nhà bên dưới đây là để:

• Giải phóng phụ huynh khỏi sự kèm cặp con cái một cách quá mức cần thiết, thoải mái hơn với con cũng chính là thoải mái hơn với chính bản thân mình. Chúng ta cũng từng là trẻ con, phải có làm hỏng nhiều lần mới biết cách làm đúng, mình không cho con trải nghiệm, sợ con làm sai thì đến khi nào con mới biết làm đúng.
• Giúp con rèn luyện khả năng vận động, cầm nắm, sự khéo léo. Giúp con có khả năng nhận biết đồ dùng, vật dụng, các loại chất liệu, cách sử dụng, nhận biết về trật tự trong ngôi nhà và cách sắp xếp. Có trách nhiệm đối với những hành động, việc làm của mình.

Sau đây là những gợi ý về các hoạt động vừa chơi vừa rèn luyện cho trẻ ngay tại nhà mà gia đình chúng tôi đã áp dụng.

Trò chơi công viên nước tại nhà.

Tôi thấy rằng phần lớn trẻ con đều thích chơi nước và bé nhà tôi thì cũng không ngoại lệ. Mặc dù đang nhà ở cao tầng và lót sàn gỗ trong các phòng ngủ nhưng chúng tôi thống nhất là sẽ ủng hộ khi con muốn xả nước, đổ nước ra nhà. Tất nhiên vẫn phải giải thích cho con biết đâu là sàn gạch không thấm nước, đâu là sàn gỗ sẽ thấm nước – bài học khám phá các chất liệu, đồng thời dạy con cách làm sao để ngăn không cho nước tràn vào các phòng (nhưng thực tế làm sao mà tránh khỏi chuyện đó chứ). Tuy nhiên quan điểm của cả gia đình là dù sàn gỗ có bong ra thì vài năm nữa có thể thay sàn mới còn tuổi thơ của con chỉ có một lần, tiền nước mỗi tháng trả thêm một chút cũng không sao, miễn là con cảm thấy vui và học được nhiều thứ qua chuyện chơi đùa với nước. Đối với tôi chuyện con chơi nước ở trong nhà và xuống hồ bơi là hai việc hoàn toàn khác nhau.

Trò chơi xây dựng, lắp ráp.

Gia đình chúng tôi quyết định sẽ không mua đồ chơi cho con, thay vào đó cho phép con được chơi bất kỳ đồ dùng nào trong nhà nếu như món đồ đó an toàn, không gây nguy hiểm cho con và người khác. Cụ thể là có đến 80% đồ dùng trong nhà con được phép sử dụng, và 20% là những thứ tuyệt đối không được đụng vào như dao, kéo, ổ điện, ném đồ từ trên cao xuống đất… nếu như con vi phạm chắc chắn sẽ bị phạt nặng. Còn lại con có thể bày ra bất kỳ trò chơi nào mà con có thể tưởng tượng ra như là xây nhà, xây núi, đắp đập, giăng dây từ bàn ghế, dụng cụ làm bếp cho đến chăn – ga – gối – thảm – khăn tắm… Khi con lục tung đồ lên thì mình dạy con xếp lại, con chơi làm dơ bẩn đồ dùng thì dạy con rửa sạch, bỏ giặt, mọi thứ đều trở thành một bài học giúp con rèn luyện một kỹ năng nào đó. Tại sao tôi phải sợ tốn một vài cuộn giấy vệ sinh 5-7 ngàn khi mà con đang tưởng tượng cuộn giấy là một dòng sông trải dài từ phòng ngủ ra đến phòng khách và uốn lượn qua các “dãy núi” được làm từ chân bàn và chân ghế chứ? Nếu vậy thì con có thể chơi cả lốc giấy cũng được. Ngoài ra, bạn có thể đọc thêm bài Tại sao không nên mua nhiều đồ chơi cho con? để nghe cách giải thích của tôi về chuyện này.

Trò chơi khám phá đồ của người lớn.

Tất cả những đồ vật nào mà con bày tỏ muốn tìm hiểu, khám phá và chúng tôi xem xét thấy không gây nguy hiểm gì thì đều cho phép con làm, tuy nhiên chúng ta cần luyện tập cho con kỹ năng ngỏ lời/xin phép chứ không phải là tự ý. Nếu không cho chơi thì làm sao con có kinh nghiệm, nếu chúng ta sợ con làm sai thì đến lúc nào con biết làm đúng. Chẳng hạn trong bức hình trên là con đang tìm cách tháo những nút bấm trên bàn phím máy tính của Ba, tất nhiên khi mình cho con chơi món đồ này thì cũng xác định là cho luôn và mua một bàn phím khác. Sau khi chơi xong thì con phải tự cất giữ các nút bấm bàn phím vào trong hộp để những ngày khác lấy ra chơi tiếp, có những món đồ mà người lớn phải thỏa thuận từ trước, đồng ý là cho chơi nhưng phải biết giữ, “nếu không biết giữ mất đừng tìm”.

Trò chơi khiêng vác, di chuyển.

Tất cả các đồ vật trong nhà mà con có khả năng di chuyển thì con được chơi, dù cho đó là cái bàn, cái ghế, cái kệ, tủ giày dép, quần áo… gia đình chúng tôi không sợ chuyện “lộn xộn” hay “bừa bộn”, con làm bừa bộn thì con phải dọn, dọn xong cái này mới được chơi cái khác. Ví dụ: Chỉ với một bình nước lọc 20 lít như hình ở trên cũng giúp con vui chơi cả tuần với đủ các trò. Chẳng hạn khi nước trong bình còn đầy và nặng nề thì con tìm cách đẩy từ từ, đến khi hết nước thì tìm cách lăn đi như bánh xe, chơi chán thì đổ nước khác vào để trồng cây (cắm cây chổi vào) theo sự tưởng tượng của con.

Trò chơi khám phá các chất liệu.

Con được tự do tìm hiểu và khám phá các loại đồ dùng với những chất liệu khác nhau. Như trong hình là con đang tìm cách tháo tung một cái hộp giấy, từ việc xé bằng tay, cho đến cắn bằng răng rồi cuối cùng là đi ngâm nước để giấy mềm nhũn ra. Quá trình này chắc chắn sẽ khiến cho căn nhà theo góc nhìn của người lớn là “dơ” do con xả rác đầy nhà, nhưng có làm sao đâu nếu dơ thì… lại tiếp tục dọn thôi.

Trò chơi làm họa sĩ, vẽ tranh.

Trẻ con thường bị ấn tượng bởi các màu sắc, khi bé nhà tôi lớn lên một chút thì con bắt đầu bày tỏ niềm yêu thích vẽ vời do đó mà chúng tôi tạo điều kiện cho bé được vẽ từ vẽ trên giấy, trên bàn, trên tường… thích vẽ ở đâu thì vẽ, tất nhiên ngoại trừ một số khu vực cấm như sổ sách, chỗ làm việc của Ba Mẹ thì phải chừa ra. Chúng tôi nghĩ rằng, có con nhỏ thì nhà cửa khó mà sạch đẹp được, đằng nào tường cũng bị vấy bẩn thôi, thay vì mình cứ phải đau đầu canh chừng con thì tạo điều kiện cho con chơi. Khi con lớn lên 5-7 tuổi biểu biết hơn thì mình sẽ trùng tu lại căn nhà sau vậy.

Trò chơi nấu ăn và làm việc nhà.

Trẻ con rất thích học theo hành động, việc làm của người lớn đặc biệt là khi Ba Mẹ làm việc nhà, dọn dẹp, nấu nướng… thay vì tìm cách để con ngồi yên, xem một chương trình nào đó trên TV, điện thoại để mình có thể rảnh tay làm việc. Gia đình tôi thường tạo điều kiện để con tham gia, với suy nghĩ là “nhà dơ cũng chẳng sao”, “con làm hỏng một bữa ăn cũng không quan trọng bằng niềm vui của con”, “phải có làm hỏng thì mới đến lúc làm được, làm đẹp”. Đối với trẻ con thì làm việc nhà cũng chỉ là một trò chơi mà thôi, có điều là con làm xong thì người lớn chịu khó dọn lại một xíu.

Đâu là nguyên tắc chung của các hoạt động tại nhà?

Nhằm giúp con có điều kiện vui chơi thoải mái, được tự do tìm hiểu và phát triển những tiềm năng ở bên trong, khơi gợi cho con sự sáng tạo và cách để con tự tạo ra niềm vui cho mình, gia đình tôi áp dụng một số nguyên tắc chung sau đây:

• Tránh nói KHÔNG với con: 80% việc là con được làm, 20% việc con không được làm do chưa đủ tuổi.
• Dù có người lớn kiểm soát về điều kiện an toàn nhưng con phải tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình: bày được ra thì phải dọn được, trèo lên cao được thì trèo xuống được, khiêng được đồ vật nào thì được chơi đồ vật đó, nếu bị đau thì phải tự đi xoa dầu, nếu chảy máu thì tự lấy băng cá nhân dính vết thương lại,…
• Nhà hư/nhà dơ thì sau này sửa lại, cho con chơi cái nào thì chấp nhận cái đó sẽ hư hỏng, đồ vật nào con cố tình làm hư thì phải chịu trách nhiệm và sẽ không mua lại lần hai.

Bên cạnh những hoạt động vui chơi thú vị ngay tại nhà, gia đình chúng tôi còn thường xuyên đưa con ra ngoài chơi, trung bình từ 2h – 3h mỗi ngày con sẽ được chơi ở ngoài trời với nhiều hoạt động khác nhau, do đó tôi cũng đã soạn thành bài “Gợi ý những hoạt động khám phá bổ ích cho con ở ngoài trời” để mọi người có thể tham khảo thêm.

Chúng ta có thương con đến mấy thì cũng không thể bao bọc con cả đời, thay vì vậy hãy tạo điều kiện cho con được khám phá thế giới. Hôm 19/07/2022, báo chí trong nước đưa tin Mack Rutherford – anh chàng phi công người Anh 16 tuổi, đã hạ cánh xuống Đà Nẵng trong hành trình thực hiện mục tiêu phá kỷ lục phi công nhỏ tuổi nhất bay một mình vòng quanh thế giới. “Con nhà người ta” mới 16 tuổi đã có khát vọng, ước mơ, dám bay một mình vòng quanh thế giới trong khi nếu không khéo “con nhà mình” học cấp 3 vẫn phải có bố mẹ đưa đón đi học mỗi ngày, cơm bưng lên tận miệng mà còn chưa nên thân.